21 Eylül 2010

isimler, insanlar ve hayvanlar üzerine...

T. yıllar önce sokakta bir köpek bulmuş ve onu eve getirmişti. İddia ediyorum ki bu köpek dünyadaki en güzel şeylerden biriydi. Pamuk pamuk patileri, meraklı gözleri, yumuşacık tüyleri ile hayvanlardan günahı kadar hoşlanmayan birini bile kendine aşık edebilirdi. T. köpeğe muhittin adını koydu ve kıyamet koptu. Aman efendim köpeğe insan adı konulur muymuş, ya adı muhittin olan biri eve misafir olarak gelirse buna çok bozulmaz mıymış falan filan. Muhittin'e alternatif olarak Jo'yu önerenler oldu. T. Jo'nun da bir insan ismi olduğunu, şu halde bu ismi neden önerdikleri sordu. Aldığı cevap müthişti; Jo bir "gavur" ismiydi ve onların isimlerini koymak uygundu. Zaten onlar da kendi isimlerini koyuyorlardı evde besledikleri hayvanlara. T. Muhittin isminde diretti ama bu ismi beğenmeyenler Muhittin'e Jo demekte ısrar ettiler. 

Geçen gün T. ile Muhittin'i anarken, insanların onun adına bunca tepki vermelerinin sebebini konuştuk. T.'ye "mesela" dedim "bir köpeğe, kediye ya da herhangi bir hayvana ismini vermeleri seni rahatsız eder mi?" T. güldü. "Aslan ya da kaplan olursa neden etsin?" Dalga geçiyordu. Güldüm. "Eşek olursa?" Kahkahayı patlattı: "Tabiki rahatsız etmez. Nesinden rahatsız olacağım ki bunun? Tam aksine çok komik bulurum bir eşekle aynı ismi taşımayı." Aynı soruyu bana sordu. Kesinlikle rahatsız etmezdi beni. Öyle ya annemin tavuklarından birine ben kendi adımı vermiştim. Annemin bir eşeği, keçisi ya da ineği olsa ve benim ismimi taşısa ne olurdu ki? 

Bir süre sessiz kaldık. T. önündeki bulmacaya eğildi ben de ağaçları izledim. "Aslında" dedim "insanlar çoğu şeye düşünmeden tepki veriyorlar. Düşünseler ne kadar saçmaladıklarını farkedecekler ya neyse." T. konuyu nereye bağlayacağımı merak ettiğini söyledi.  "Şöyle ki; mesela seninle aynı ismi taşıyan katiller, tecavüzcüler, soyguncular var mıdır? Elbette vardır. Ama  onlara dair bir haberi okurken buna tepki vermezsin. Çünkü bu olabilirlik ölçüsündedir. Ama seninle aynı ismi taşıyan bir eşek görürsen çileden çıkarsın. Neden? çünkü o eşektir. Bir kuyruğu, dört bacağı vardır ve bir hayvandır. Hayvan kelimesi ise dilimizde, ne saçma ki, bir hakaret sözcüğüdür. Hatta insanlar bir hayvandan söz ederken nedense "çok affedersin" deme ihtiyacı duyarlar. Bir eşek seni neden rahatsız eder ki? O gariban yük taşır, seni sırtında taşır, dünyanın eziyetini çeker, yem vermezsen aç kalır, su vermezsen susuzluktan ölebilir bile. Şimdi bu zararsız canlı ile aynı ismi taşıyor olmanın ne zararı var?"

T. güldü; "Sen bu konuşmayı bana değil de köpeğimizin adını Muhittin koyduğumuzda bize tepki verenlere yap?"dedi."Birşey değişir mi sence" dedim "bütün bunları onlara söylesem." Başını hayır anlamında iki yana salladı. "İnsanların düşünmeden konuştuklarını söyledin az önce ki haklıydın. İşin acı yanı insanlar düşünmeden konuştukları gibi düşünmeden yaşıyor ve inançları nı oradan buradan duydukları şeyler üzerine inşa ediyorlar." Haklıydı. Ama şu vardı ki yanlış birşey görüyorsak doğru bildiğimizi söylemek zorundaydık. Değişsin ya da değişmesin en azından söylemeliydik. Susmak yanlış olana göz yummak demekti ki bunun da yanlış olan bir duvara bir taş  daha eklemekten farkı yoktu. Ama çoğumuz bıkıp usanıyorduk galiba bütün bu saçma sapan inançlardan, düşünme biçimlerinden, sözlerden ve yoruluyorduk. Tartışmaya girmemeyi tercih ediyor "ne halleri varsa görsünler" diyorduk. Bencillikti bu. Kendi rahatımız için başka insanları kendi hallerine bırakmanın adı başka ne olur ki? İlla ikna etmeye gerek yoktu onları. Zaten belki biz hatalıydık. Ama konuşmalı tartışmalı ve hem kendi aklımızda hem onların aklında pencereler açmalıydık. Bu insan olmanın en güzel yanlarından biri belki de olmazsa olmazıydı.

T. "keşke" dedi "bütün bunları o zaman düşünmüş olsaydık ve o insanlara söyleseydik." Keşke dedim.

Resim: Quint Buchholz

6 yorum:

  1. Sen harikasın.Bundan sonra seni kişisel tercümanımız olarak ilan etsek nasıl olur?
    Bir şey sormak istiyorum sana? Ben çok değiştirmeye çalıştım insanları, kendileri için iyi bir şeyler yapsınlar diye.Ama hiç bir faydası olmadı.Evet haklısın dediler ama uygulamaya gelince aynı kaldılar.Annemden sonra pes ettim bıraktım onları kendi hallerine ve artık onlar için üzülmediğimi fark ettim.Çünü başkası için çabalamak çok saçmaymış bunu öğrendim.Babandan sonra sana da oldu mu bu?

    YanıtlaSil
  2. Öncelikle çok teşekkür ederim :)
    Ben şuna inanıyorum: insanlar doğru bildiğimiz şeyi söylediğimizde üzerine düşünüyorlarsa ne ala. ama düşünmüyorlarsa bu onların sorunu. Yanlış gördüğümüzü söylememenin karşıdakine yapılan bir haksızlık olduğuna inanıyorum ben.

    YanıtlaSil
  3. Bu durumlarin bir sebebi de on yargili insanlar olmamiz, ve kendimizi toplum olarak da hep dunyanin merkezinde zannetmemiz.
    "gavur" ismi oldugu icin verilebilir diye dusunmek basli basina ahmaklikken, baskalarinin da bizim icin benzer dusundugunde hemen alevlenip hirlamamiz(hirlamak mi? dedim...aman pardon, haykirmak dicektim...) niyedir acaba?
    Baska bir sebebi de var boyle dusunulmesinin, mesela biz hep bizi biliyoruz, hintli, koreli, filistinli, japon...kisacasi dunyanin farkli yerlerinden insanlar toplumumuza kaynasmis degiller,yoklar ki,ve dogal olarak bizden baskasini bilmiyoruz, dolayisi ile diger insanlarin dusunce yapilarini, kafa yapailarini, dusunus sekillerini hic tanimamisiz bile...hep yabancilar hep gavurlar....halbuki hep insaniz, hep ve her zaman...

    YanıtlaSil
  4. Bana hala tuhaf geliyor bazı hayvanlara insan isimlerini vermek.Çocuğumun adını köpeğine isim olarak veren bir komşum olsa;
    Komşumla iyi geçinmiş olsam da olmasam da ,o küçücük zihne bunu nasıl açıklardım bilemiyorum...Kendi çocuğum bir arkadaşının adını köpeğine verse,durup kırk yıl düşünürdüm .Bunun onu üzebileceğini anlatmaya çalışırdım...Daha yaratıcı olmasını sağlayıp başka bir isim bulmasını sağlardım.Bu konu büyükler için hadi neyse de küçükler için çok hırpalayıcı olmaz mı?Kuş gibisin dense,kuşa ismi verilse çocuğu coşturur da,köpeğe onun ismi verilse o çocuğun hali ne olur acaba diye düşündüm (?)Ama diyorum,işin içine çocuk girince...

    YanıtlaSil
  5. Çok güzel yazmışsın.
    Bence de çok haklısın.Hem düşündüm de şimdi neden aslan denilince kabarır insanlar da eşek denilince alınırlar(: Bence bakış açısına bağılı hepsi. Hem yukardaki yorumu okuyunca düşündüm de kuşa verilince isim oluyor da köpeğe verilince neden olmuyor. İkisi de hayvan değil mi? Köpeklerin sadık olduğu söylenir. Kuşlara gelince de kuş beyinli diye bir tabir vardır ona kalırsa .
    Ne çok boş işle uğraşıyor insanoğulu...
    Bu arada seni okumak çok keyifli:)

    YanıtlaSil
  6. headar'daki cümleye bayıldım.kendime sık sık hatırlatmalıyım.hatta gözümün önüne bir yerlere yazıp yapıştırayım.

    YanıtlaSil

Ne demeli...

İnstagram'da tatlı tatlı gülümseyen, yüzünde güneşler parlayan gencecik bir kız gördüğümüzde o mutlu genç kızın bir gün biri tarafından ...