isimler, insanlar ve hayvanlar üzerine...

T. yıllar önce sokakta bir köpek bulmuş ve onu eve getirmişti. İddia ediyorum ki bu köpek dünyadaki en güzel şeylerden biriydi. Pamuk pamuk patileri, meraklı gözleri, yumuşacık tüyleri ile hayvanlardan günahı kadar hoşlanmayan birini bile kendine aşık edebilirdi. T. köpeğe muhittin adını koydu ve kıyamet koptu. Aman efendim köpeğe insan adı konulur muymuş, ya adı muhittin olan biri eve misafir olarak gelirse buna çok bozulmaz mıymış falan filan. Muhittin'e alternatif olarak Jo'yu önerenler oldu. T. Jo'nun da bir insan ismi olduğunu, şu halde bu ismi neden önerdikleri sordu. Aldığı cevap müthişti; Jo bir "gavur" ismiydi ve onların isimlerini koymak uygundu. Zaten onlar da kendi isimlerini koyuyorlardı evde besledikleri hayvanlara. T. Muhittin isminde diretti ama bu ismi beğenmeyenler Muhittin'e Jo demekte ısrar ettiler. 

Geçen gün T. ile Muhittin'i anarken, insanların onun adına bunca tepki vermelerinin sebebini konuştuk. T.'ye "mesela" dedim "bir köpeğe, kediye ya da herhangi bir hayvana ismini vermeleri seni rahatsız eder mi?" T. güldü. "Aslan ya da kaplan olursa neden etsin?" Dalga geçiyordu. Güldüm. "Eşek olursa?" Kahkahayı patlattı: "Tabiki rahatsız etmez. Nesinden rahatsız olacağım ki bunun? Tam aksine çok komik bulurum bir eşekle aynı ismi taşımayı." Aynı soruyu bana sordu. Kesinlikle rahatsız etmezdi beni. Öyle ya annemin tavuklarından birine ben kendi adımı vermiştim. Annemin bir eşeği, keçisi ya da ineği olsa ve benim ismimi taşısa ne olurdu ki? 

Bir süre sessiz kaldık. T. önündeki bulmacaya eğildi ben de ağaçları izledim. "Aslında" dedim "insanlar çoğu şeye düşünmeden tepki veriyorlar. Düşünseler ne kadar saçmaladıklarını farkedecekler ya neyse." T. konuyu nereye bağlayacağımı merak ettiğini söyledi.  "Şöyle ki; mesela seninle aynı ismi taşıyan katiller, tecavüzcüler, soyguncular var mıdır? Elbette vardır. Ama  onlara dair bir haberi okurken buna tepki vermezsin. Çünkü bu olabilirlik ölçüsündedir. Ama seninle aynı ismi taşıyan bir eşek görürsen çileden çıkarsın. Neden? çünkü o eşektir. Bir kuyruğu, dört bacağı vardır ve bir hayvandır. Hayvan kelimesi ise dilimizde, ne saçma ki, bir hakaret sözcüğüdür. Hatta insanlar bir hayvandan söz ederken nedense "çok affedersin" deme ihtiyacı duyarlar. Bir eşek seni neden rahatsız eder ki? O gariban yük taşır, seni sırtında taşır, dünyanın eziyetini çeker, yem vermezsen aç kalır, su vermezsen susuzluktan ölebilir bile. Şimdi bu zararsız canlı ile aynı ismi taşıyor olmanın ne zararı var?"

T. güldü; "Sen bu konuşmayı bana değil de köpeğimizin adını Muhittin koyduğumuzda bize tepki verenlere yap?"dedi."Birşey değişir mi sence" dedim "bütün bunları onlara söylesem." Başını hayır anlamında iki yana salladı. "İnsanların düşünmeden konuştuklarını söyledin az önce ki haklıydın. İşin acı yanı insanlar düşünmeden konuştukları gibi düşünmeden yaşıyor ve inançları nı oradan buradan duydukları şeyler üzerine inşa ediyorlar." Haklıydı. Ama şu vardı ki yanlış birşey görüyorsak doğru bildiğimizi söylemek zorundaydık. Değişsin ya da değişmesin en azından söylemeliydik. Susmak yanlış olana göz yummak demekti ki bunun da yanlış olan bir duvara bir taş  daha eklemekten farkı yoktu. Ama çoğumuz bıkıp usanıyorduk galiba bütün bu saçma sapan inançlardan, düşünme biçimlerinden, sözlerden ve yoruluyorduk. Tartışmaya girmemeyi tercih ediyor "ne halleri varsa görsünler" diyorduk. Bencillikti bu. Kendi rahatımız için başka insanları kendi hallerine bırakmanın adı başka ne olur ki? İlla ikna etmeye gerek yoktu onları. Zaten belki biz hatalıydık. Ama konuşmalı tartışmalı ve hem kendi aklımızda hem onların aklında pencereler açmalıydık. Bu insan olmanın en güzel yanlarından biri belki de olmazsa olmazıydı.

T. "keşke" dedi "bütün bunları o zaman düşünmüş olsaydık ve o insanlara söyleseydik." Keşke dedim.

Resim: Quint Buchholz